NAOMI: BEAUTY & THE DIAMOND 

Ένα ακατέργαστο διαμάντι, μια αμφίσημη μαρτυρία της Μία Φάροου και ένας Λιβεριανός πολέμαρχος συνθέτουν ένα ομιχλώδες παζλ που μόνο η Ναόμι Κάμπελ μπορεί να λύσει. Και όμως, η ίδια επιμένει πως δεν ξέρει, δεν είδε, δεν άκουσε. Κι όλα αυτά με φόντο το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. 

Κείμενο: Φένια Γιαννουλάδη

Πρετόρια, Νότιος  Αφρική, 26 Σεπτεμβρίου 1997. Το φιλανθρωπικό δείπνο στο σπίτι του Νέλσον Μαντέλα έχει τελειώσει και οι υψηλοί προσκεκλημένοι του έχουν ανέβει στα δωμάτιά τους. Ανάμεσά τους και η μαύρη γαζέλα της πασαρέλας Ναόμι Κάμπελ. Δύο ώρες μετά τα μεσάνυχτα η πόρτα του δωματίου της χτυπά συνωμοτικά. Μισοκοιμισμένη, ανοίγει τη πόρτα. Τρεις άντρες συστήνονται ως απεσταλμένοι του νεοεκλεγέντος προέδρου της Λιβερίας Τσαρλς Τέιλορ, ο οποίος είχε επίσης παρευρεθεί στο δείπνο, και της δίνουν ένα τεράστιο ακατέργαστο διαμάντι. Δεκατρία χρόνια αργότερα ο Τσαρλς Τέιλορ βρίσκεται στη φυλακή ως εγκληματίας πολέμου με έντεκα κατηγορίες να τον βαρύνουν και η οξύθυμη Ναόμι αρνείται να καταθέσει οτιδήποτε σχετικό με εκείνο το βράδυ στο Ειδικό Δικαστήριο του ΟΗΕ για τη Σιέρα Λεόνε, όπου εκδικάζεται η υπόθεση. Ηταν ο πολύτιμος λίθος που φέρεται να της έστειλε ο Τέιλορ ένα «ματωμένο διαμάντι»;

Η  πιπεράτη είδηση κατέκλυσε τα διεθνή media όταν η Μία Φάροου μιλώντας στο αμερικανικό δίκτυο ΑΒC, με αφορμή τη δίκη του Τέιλορ, για εκείνο το βράδυ στην Πρετόρια, αποκάλυψε: «Το επόμενο πρωί, όταν κατεβήκαμε για πρωινό, η Ναόμι με πλησίασε και μου είπε ότι κατά τη διάρκεια της νύχτας είχαν έρθει κάποιοι άντρες του Τέιλορ στο δωμάτιό της και της έδωσαν ένα τεράστιο ακατέργαστο διαμάντι. Είμαι σίγουρη για τα λεγόμενά μου. Αλλωστε, όταν μια φίλη σου λέει ότι της έστειλαν ένα τεράστιο διαμάντι μέσα στη νύχτα, δεν το ξεχνάς εύκολα. Τότε είχε πει ότι θα δώριζε το διαμάντι στο ίδρυμα του Μαντέλα για τα παιδιά και δεν ασχολήθηκα περαιτέρω». Ωστόσο, το ίδρυμα δεν έχει στα αρχεία του κάποια τέτοιου είδους δωρεά παρά μόνο μια κατάθεση 50.000 δολαρίων το 1997 και άλλων 50.000 την επόμενη χρονιά από το διάσημο μοντέλο.

Ο ίδιος ο Τέιλορ δηλώνει πως ουδέποτε συνέβη κάτι τέτοιο, αφού η κατοχή ενός «ματωμένου διαμαντιού» θα τον ενοχοποιούσε περισσότερο. Τα πάντα, όμως, αρνείται και η Ναόμι Κάμπελ, συμπεριλαμβανομένου τού να καταθέσει στο δικαστήριο, ενώ ισχυρίζεται ότι δεν δέχτηκε ποτέ κανένα διαμάντι και δεν θα μιλήσει γι' αυτό. Σε πρόσφατη, μάλιστα, σχετική ερώτηση ενός δημοσιογράφου του ABC κατά τη διάρκεια συνέντευξης αποχώρησε από το στούντιο και κατά την έξοδό της χαστούκισε μια κάμερα (ευτυχώς όχι τον καμεραμάν). Την ίδια στιγμή, η υπεράσπιση του Τέιλορ προσπαθεί να απορρίψει την κατάθεση της Μία Φάροου ως έμμεση μαρτυρία στοιχειοθετημένη με αβάσιμες κατηγορίες. 

Την κατάσταση περιπλέκει η -άμεση αυτή τη φορά- μαρτυρία της Κάρολ Ουάιτ, ατζέντισσας της Ναόμι, η οποία είχε συνοδεύσει το σούπερ μόντελ στο επίμαχο φιλανθρωπικό γκαλά του Μαντέλα το 1997 και δηλώνει ότι άκουσε τον Τέιλορ να υπόσχεται στη Ναόμι ένα διαμάντι κατά τη διάρκεια του πάρτι μετά το δείπνο και στη συνέχεια είδε όντως τους άντρες να κάνουν την παράδοση της «τεράστιας διάφανης πέτρας». Γιατί όμως η ατρόμητη Ναόμι τηρεί σιγήν ιχθύος; Καλύπτει τον Τέιλορ ή μήπως τον φοβάται; Δεν είναι και απίθανο αν σκεφτεί κανείς ότι το κατηγορητήριο εναντίον του περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, πράξεις τρομοκρατίας, δολοφονίες, βιασμούς, λεηλασίες, σεξουαλική δουλεία αλλά και κανιβαλισμό! 


Γεννημένος στη Λιβερία, ο Τσαρλς ΜακΑρθουρ Γκανκάι Τέιλορ σπούδασε οικονομικά στο Bentley College των ΗΠΑ προτού επιστρέψει στη Λιβερία για να αναμιχθεί ενεργά με τα κοινά ως ηγετικό στέλεχος του καθεστώτος 
που εγκαθίδρυσε με πραξικόπημα 
ο Σάμιουελ Κάνιον Ντο στις 12 Απριλίου του 1980. Ωστόσο, το 1983 εκδιώχθηκε με την κατηγορία της υπεξαίρεσης ποσού που αγγίζει 
το 1 εκατ. δολάρια, τα οποία και είχε στείλει σε λογαριασμό αμερικανικής τράπεζας. Προσπάθησε να αποφύγει τη σύλληψη πετώντας στην Αμερική, όπου και τελικά συνελήφθη το 1984. Κατάφερε να αποδράσει με κινηματογραφικό τρόπο έναν χρόνο αργότερα μαζί με άλλους τέσσερις συγκρατούμενούς του, κατεβαίνοντας με ένα αυτοσχέδιο σχοινί από το παράθυρο ενός αχρησιμοποίητου πλυσταριού.

Κι ενώ όλοι οι συγκρατούμενοι και οι συνεργοί του συλλαμβάνονται εκ νέου, ο Τέιλορ διαφεύγει στη Λιβύη. Εκπαιδεύεται από τους guerrillas του Καντάφι προτού φύγει για την Ακτή Ελεφαντοστού όπου ιδρύει το NPFL (Εθνικό Πατριωτικό Μέτωπο της Λιβερίας) με σκοπό την εκθρόνιση του Ντο. Θα τα είχε καταφέρει εάν δεν είχαν εμφανιστεί και άλλοι μνηστήρες της εξουσίας, των οποίων η σύμπραξη τελικά πυροδότησε τον πρώτο εμφύλιο πόλεμο της Λιβερίας, που σύντομα οδήγησε σε εθνική διάσπαση, με επτά διαφορετικές φατρίες να ερίζουν για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών εδαφών της. 

Ο πόλεμος έφτασε στο τέλος του το 1996 και το 1997 ο Τέιλορ κατέβηκε στις εκλογές ως υποψήφιος πρόεδρος υπό το εξωφρενικό σύνθημα «He killed my ma, he killed my pa, but I'll vote for him» (σκότωσε τη μάνα μου, σκότωσε τον πατέρα μου, αλλά θα τον ψηφίσω). Και τον ψήφισαν. Ως πρόεδρος, συνέχισε να δρα με τον ίδιο τρόπο, του στυγερού εγκληματία πολέμου, εκτονώνοντας την οργή του στις εμφύλιες διαμάχες της γειτονικής -και πλούσιας σε αδαμαντωρυχεία- Σιέρα Λεόνε, η οποία έζησε ένα διαρκές αιματοκύλισμα από το 1991 μέχρι και το 2002, με απολογισμό πάνω από 150.000 νεκρούς και χιλιάδες ακρωτηριασμένους, αφού οι ακρωτηριασμοί με χατζάρες 
ήταν η... ειδικότητα των ανταρτών. 


Ολες οι μαρτυρίες μέχρι τώρα τον θέλουν να βοηθά το επαναστατικό RUF (Ηνωμένο Επαναστατικό Μέτωπο) παρέχοντάς του όπλα και πυρομαχικά με αντάλλαγμα τόσο χρήματα όσο και τεράστιες ποσότητες διαμαντιών από τη Σιέρα Λεόνε, των λεγόμενων «ματωμένων διαμαντιών», στα οποία τα μέλη του RUF είχαν πιο εύκολη πρόσβαση. Σύμφωνα με πρώην συνεργάτες του (ή συνεργούς του), δεν έμενε μόνο στην οικονομική αρωγή, αλλά συμμετείχε και ο ίδιος στις βιαιοπραγίες εναντίον αθώων πολιτών και τη -διά της βίας- στρατολόγηση νεαρών αγοριών στο RUF της γειτονικής χώρας. 

Πώς, όμως, ένας τέτοιου είδους ταγμένος μισθοφόρος εμφανίστηκε στο σαλόνι του Νέλσον Μαντέλα; Επέμενε να αρνείται τη συμμετοχή στις κτηνωδίες που διέπραττε και παρά τις φήμες παρουσιαζόταν σαν ευαγγελιστής. Οταν κατηγορήθηκε από τον ΟΗΕ για διακίνηση όπλων και λαθρεμπόριο διαμαντιών, έσπευσε να εμφανιστεί δημοσίως με λευκό μανδύα και να κάνει μετάνοιες παρακαλώντας τον Θεό για συγχώρεση, ενώ την ίδια στιγμή αρνιόταν τα πάντα. Σε αντίστοιχη περίπτωση, όταν ένας δημοσιογράφος τον ρώτησε στον αέρα «τι έχετε να πείτε σε όσους θεωρούν ότι δεν είστε παρά ένας δολοφόνος;» κάγχασε και απάντησε: «Και ο Ιησούς Χριστός είχε δεχτεί κατηγορίες ότι είναι δολοφόνος στην εποχή του». Ετσι, σε αυτό το σύνθετο πλέγμα πολιτικής, παραπολιτικής, εξουσίας, καταχρήσεων και υπερβάσεων, ένα μόνο «ματωμένο διαμάντι» θα μπορούσε να αποτελέσει τη βελόνα που θα έσκαγε το απόστημα του πλούσιου βιογραφικού του Τσαρλς Τέιλορ.

Αν δεν είχε διαμάντια, πώς τον κατηγορούσαν ότι κάνει λαθρεμπόριο; Αν δεν είχε διαμάντια, πώς τον κατηγορούσαν ότι διακινούσε όπλα από τους δύσβατους συνοριακούς δρόμους; Αν δεν είχε διαμάντια, πώς τον κατηγορούσαν ότι σκότωνε όποιον έμπαινε εμπόδιο στην απόκτησή τους; Θα άφηνε το ακατέργαστο διαμάντι που έδωσε στη Ναόμι να τον ξεσκεπάσει; Τι κι αν έχουν εμφανιστεί τριάντα στο σύνολό τους μάρτυρες για κάθε είδους έγκλημα του Τέιλορ, όπως ένας πρώην «σύντροφός» του που δήλωσε ότι είχε φάει ανθρώπινο κρέας μαζί με τον πολέμαρχο κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης των μελών μιας μυστικής αδελφότητας. Αυτά μάλλον σκέφτεται η Ναόμι και δεν θέλει -όπως λέει- να μπλέξει. Εχει τόσες καμαριέρες, κομμώτριες, βοηθούς να την κυνηγάνε επειδή τους επιτέθηκε, να έχει και Λιβεριανούς αντάρτες;